Historia szk³a

Najstarsze znalezione przedmioty wykonane czê¶ciowo ze szk³a maj± oko³o 9000 lat. Niektórzy z naukowców twierdz± jednak, ¿e szk³o mo¿e mieæ jeszcze d³u¿sz± historiê siêgaj±c± nawet kilkunastu tysiêcy lat.

Pocz±tki szklarstwa zwi±zane s± z krajami Orientu i garncarstwem. Najprawdopodobniej wynalezienie interesuj±cego nas materia³u zawdziêczamy przypadkowemu dostaniu siê piasku na powierzchniê przedmiotów glinianych przed ich wypaleniem. Na pocz±tku szk³o by³o tylko polew± na naczyniach ceramicznych.

Najstarsze w ca³o¶ci szklane naczynia odnalezione przez archeologów maj± oko³o 3500 lat. Tysi±c lat przed nasz± er± powstawa³y ju¿ do¶æ skomplikowane przedmioty - pierwsze szklane kielichy i flakony.

Oko³o 200 lat przed Chrystusem w basenie Morza ¦ródziemnego zacz±³ rozpowszechniaæ siê zupe³nie nowy sposób formowania wyrobów ze szk³a. Na koñcu d³ugiej i cienkiej metalowej rury umieszczano kroplê roztopionego szk³a, dmuchaj±c w drugi koniec uzyskiwano wybrany kszta³t. Rury takie, nazywane piszczelami, s± stosowane do dzi¶ w hutach produkuj±cych szk³o artystyczne. Opanowanie produkcji przedmiotów za pomoc± piszczeli by³o bezsprzecznie wielk± rewolucj±. Z jej pomoc± udawa³o siê wytwarzaæ przedmioty o najró¿niejszych kszta³tach i du¿o cieñszych, ni¿ dotychczas, ¶ciankach.

Na pocz±tku produkowano najró¿niejsze przedmioty ze szk³a kolorowego. Szk³o bezbarwne wynaleziono w Aleksandrii w czasach Imperium Rzymskiego. O wysokim poziomie szklarstwa na terenie pozostaj±cym pod w³adz± rzymskich cesarzy ¶wiadcz± zanotowane przypadki fa³szerstw polegaj±cych na sprzeda¿y oferowaniu bi¿uterii ze szk³a jako zrobionej z kamieni szlachetnych.

W ¶redniowieczu wiod±cym o¶rodkiem produkcji szk³a zosta³a Wenecja. Pracownie szk³a artystycznego znajduj±ce siê w tym mie¶cie, na wyspie Murano, do dzi¶ s± jednymi z najbardziej znanych na ¶wiecie. Rozkwit produkcji szk³a w Europie rozpocz±³ siê w XIII wieku.

Badania archeologiczne za¶wiadczaj± o istnieniu w Polsce pracowni produkuj±cych szk³o ju¿ w X wieku. W XV i XVI wieku szczególnie du¿o hut powsta³o w Ma³opolsce. Rozkwit produkcji szk³a na terenie Polski mia³ miejsce du¿o pó¼niej - w XVIII i XIX wieku. Pod koniec XIX rozwinê³a siê na ziemiach polskich produkcja na skalê przemys³ow±.

W ¶redniowieczu wyprodukowano pierwsze okulary. Pó¼niej powstawa³y coraz bardziej skomplikowane urz±dzenia - teleskopy, mikroskopy, ¿arówki, telewizory i inne kluczowe dla naszej cywilizacji przedmioty, które bez szk³a nigdy by nie powsta³y.

Ju¿ w 1810 roku rozpoczêto w Anglii wyt³aczanie wyrobów szklanych za pomoc± urz±dzeñ mechanicznych. Na prze³omie XIX i XX wieku Amerykanin Michael J. Owens zautomatyzowa³ produkcje szklanych butelek. Dziêki wynalazkom jego i jego nastêpców butelki i s³oje szklane zaczê³y robiæ zawrotn± karierê.

W 1918 roku w Polsce dzia³a³o 35 hut szk³a, a pod koniec okresu miêdzywojennego liczba ta by³a ju¿ dwa razy wiêksza. Po II wojnie ¶wiatowej w Polsce powsta³ nowoczesny przemys³ szklarski.

Wspó³czesn± cywilizacjê trudno wyobraziæ sobie bez szk³a. We wspó³czesnych hutach szk³a dominuje produkcja zautomatyzowana, ale du¿a czê¶æ przedmiotów ze szk³a artystycznego wytwarzana jest wci±¿ rêcznie.

Szk³o ma nie tylko piêkn± i d³ug± historiê, równie¿ w przysz³o¶ci nale¿y spodziewaæ siê wielu nowych jego zastosowañ, miêdzy innymi w elektronice, medycynie, czy budownictwie.

Opracowano na podstawie materia³ów z V Zjazdu Seniorów Przemys³u Szklarskiego opracowañ Stowarzyszenia "Forum Opakowañ Szklanych", oraz materia³ów zawartych na stronach www.britglass.co.uk i www.glasaktuell.de.


Pliki do pobrania